Η εξέγερση της Gwangju κι ο αγώνας για τη δημοκρατία
- Elissavet Kyritsi
- 18 Μαΐ 2021
- διαβάστηκε 8 λεπτά
Από κοντά κι από μακριά ακούστηκε
ο ήχος των όπλων που παρότρυνε σε παράδοση
Ξεκίνησε η τελευταία πορεία;
Μια πρωτόγνωρη ησυχία
σηκώθηκε από τους δρόμους και τα σοκάκια στον ουρανό.
Ko Chong Hui
Το πρωί της 18ης Μαΐου 1980, φοιτητές συγκεντρώνονται στην πύλη του πανεπιστημίου Chonnam της Gwangju, πόλης της επαρχίας Jolla, στα νοτιοδυτικά της Νότιας Κορέας. Η επιβολή στρατιωτικού νόμου από τον δικτάτορα Chun Doo Hwan έχει γονατίσει τη χώρα, τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται καθημερινά, η ελευθεροτυπία ψυχορραγεί και ο λαός υποφέρει. Το φοιτητικό κίνημα παίρνει πάνω του –για ακόμα μια φορά– το βαρύ έργο της αποκατάστασης της δημοκρατίας. Στις 18/5, γράφεται μια από τις πιο λαμπρές, σε μια σκοτεινή περίοδο της νεότερης κορεατικής ιστορίας, σελίδα: ξεκινάει ο αγώνας για την επαναφορά της δημοκρατίας.
Το πανεπιστήμιο Chonnam, απ' όπου ξεκίνησε η εξέγερση της Gwangju, στις 18 Μαΐου 1980. (May 18 Memorial Foundation)
Η εξέγερση της Gwangju, που αναφέρεται και ως 5·18, έχει μείνει στην ιστορία, καθώς σηματοδότησε την έναρξη του αγώνα εκδημοκρατισμού της Νότιας Κορέας, που εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα, σαν λαίλαπα. Ο φόρος αίματος για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο ήταν βαρύς, αφού η εξέγερση της Gwangju κράτησε από τις 18 έως και τις 27 Μαΐου, με τους στρατιώτες και τους παραστρατιωτικούς, κάτω από τις διαταγές της χούντας, να σκοτώνουν καταμεσής του δρόμου φοιτητές, μαθητές, πολίτες, άνδρες και γυναίκες, χωρίς διακρίσεις, με τον επίσημο αριθμό των θυμάτων να είναι αδύνατο να οριστεί. Κάποιοι μιλούν για εκατοντάδες, άλλοι για χιλιάδες.
Η συγκέντρωση των φοιτητών έξω από το πανεπιστήμιο και η όλο και αυξανόμενη ροή στρατιωτών στον χώρο, είχε ως αποτέλεσμα οι γονείς τους, αλλά και άνθρωποι απλοί και άσχετοι με τα παιδιά, άρχισαν να συγκεντρώνονται στο κέντρο της πόλης. Το πλήθος ξεθαρρεύει και η συγκέντρωση διαμαρτυρίας, γίνεται γρήγορα πορεία. Και τότε, αρχίζει το αιματοκύλισμα, με πρώτο, γνωστό, νεκρό έναν 29χρονο κωφάλαλο άνδρα με το όνομα Kim Gyeong Cheol, ο οποίος ξυλοκοπήθηκε με γκλομπ μέχρι θανάτου.
Η βία των επόμενων ημερών, αδιανόητη. Οι δυνάμεις της δικτατορίας χτυπούν ανεξαιρέτως, σκοτώνουν, τραυματίζουν, ενώ σύμφωνα με πηγές, βιάζουν (πηγές αναφέρουν ότι τουλάχιστον 17 γυναίκες έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης από παραστρατιωτικούς). Μέχρι τις 20 Μαΐου, πάνω από 10.000 άνθρωποι διαδηλώνουν στο κέντρο της Gwangju, που είναι απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και οι πληροφορίες για το τι συμβαίνει στους δρόμους της φτάνουν εκτός των ορίων πόλης με το σταγονόμετρο, ενώ, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να σταματήσουν την προπαγάνδα, διαδηλωτές καίνε το κτήριο του τοπικού τηλεοπτικού σταθμού MBC. Οι πολίτες οπλίζονται και αποφασίζουν να αντισταθούν. Στον αγώνα και οι οδηγοί φορτηγών και ταξί, που φέρνουν τα οχήματά τους στη λεωφόρο και μπλοκάρουν τα πυρά των στρατιωτών, βοηθούν στη διάσωση των τραυματιών που σφαδάζουν στο οδόστρωμα απροστάτευτοι, μεταφέροντάς τους στα νοσοκομεία της πόλης. Η επίθεση εναντίον τους σφοδρή, με κάποιους από τους οδηγούς να πέφτουν νεκροί.
Αυτή η φωτογραφία δόθηκε στη δημοσιότητα από το May 18 Memorial Foundation στις 10 Αυγούστου, 2017, και είναι μία από αυτές που είχε τραβήξει ο Jurgen Hinzpeter στην Gwangju (Yonhap)
Για τις επόμενες μέρες και μέχρι και τις 27 Μαΐου, οι συγκρούσεις συνεχίζονται με σφοδρότητα, με τον στρατό να έχει αποκλείσει την οποιαδήποτε προσέγγιση στην πόλη, ενώ κάποια στιγμή, αρχίζουν να καταφτάνουν στην Gwangju πολίτες από διπλανές περιοχές. Οι επιτροπές φοιτητών και πολιτών ζητούν κατάπαυση του πυρός για να κηδέψουν τους νεκρούς τους και να περιθάλψουν τους τραυματίες. Ο στρατός ζητάει αφοπλισμό της πολιτοφυλακής.
Οι αναταραχές συνεχίζονται αμείωτα και κορυφώνονται στις 27 του Μάη, όταν τα στρατεύματα που φτάνουν από πέντε διαμερίσματα, πνίγουν στο αίμα το κέντρο της πόλης μέσα σε μιάμιση ώρα. Η τραγωδία της Gwangju σκορπάει οργή, θλίψη, απόγνωση, αλλά ανάβει και τη σπίθα του αγώνα.
Μέχρι και σήμερα, πάντως, αν θέλει κάποιος να μετρήσει τη “δημοκρατικότητα” του συνομιλητή του, αρκεί να φέρει την κουβέντα στην εξέγερση της Gwangju. Γιατί, ναι, υπάρχουν και στη Νότια Κορέα οι “ναι, αλλά στη χούντα...” οι οποίοι δεν έχουν ως επιχείρημα την κατασκευή δρόμων, αλλά την ανάπτυξη της οικονομίας, που οδήγησε και στη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988 στη Σεούλ. Και δεν σας το λέω τυχαία!
Πριν από λίγο καιρό, θέλοντας να ζητήσω βοήθεια στην αναζήτηση βιβλίων σχετικών με την περίοδο 1980-1987 (η επταετία της Κορέας), μπήκα σε ένα σχετικό γκρουπ στο Facebook, με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Αμερικανο-κορεάτες, κυρίως, στο σχόλιό μου πως “η περίοδος ήταν μαύρη για τη χώρα”, τσίνισαν, λέγοντας πως “οι φοιτητές δεν είχαν όρεξη για μαθήματα, γι’ αυτό κι έκαναν την εξέγερση”, “η οικονομία άνθισε εκείνη την περίοδο” κι άλλα τέτοια... δημοκρατικά. Επίσης, μου έκανε μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι ακόμη αναφέρονται στους κομμουνιστές με τον όρο commies.
Η προπαγάνδα
Καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα, η χούντα του Chun προσπαθούσε να περάσει στον λαό πως, πίσω από τα κινήματα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα, κρυβόταν η Βόρεια Κορέα, η οποία ήθελε να εγκαθιδρύσει τον κομμουνισμό και στον νότο. Με αυτόν τον τρόπο, οι χουντικοί προσπαθούσαν να υποβαθμίσουν την αξία του αγώνα, κατηγορούσαν αδίκως ανθρώπους που πάλευαν για την ελευθερία και συχνά τους οδηγούσαν στο γνωστό κτήριο-κολαστήριο της Namyeong-dong, στη Σεούλ, ώστε, έπειτα από βασανιστήρια, να τους αποσπάσουν (ψευδή) ομολογία, πως, ναι, συνεργάζονταν με τους Βορειοκορεάτες και πως και οι ίδιοι ήταν κομμουνιστές.
Γενικά, ο δημοκρατικός αγώνας δέχτηκε λάσπη και προπαγάνδα, που ωστόσο δεν κατάφεραν να κάμψουν το ηθικό και το πνεύμα για ελευθερία των Κορεατών, οι οποίοι πάλεψαν ως το τέλος. Ακόμα και ο αριθμός των θυμάτων (και από τις δυο πλευρές) παραμένει άγνωστος και συζητήσιμος.
Ο στρατιωτικός νόμος του Chun Doo Hwan και η μαύρη επταετία
Τα ιστορικά γεγονότα έχουν ως εξής: στις 26 Οκτωβρίου 1979 ο πρόεδρος Park Chung Hee δολοφονείται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δημιουργηθεί πολιτική αστάθεια, καθώς ο διάδοχός του Choi Kyu Ha δεν έχει καμία ισχύ πάνω στην κυβέρνηση. Κι έτσι, στο πλάνο, μπαίνει ο στρατηγός Chun Doo Hwan, ο οποίος, με τη βοήθεια των ενόπλων δυνάμεων –εννοείται– κάνει πραξικόπημα στις 12 Δεκεμβρίου. Στο πλευρό του βρίσκεται και το Roh Tae Woo. Αρχικά, οι πραξικοπηματίες προτιμούν να κρατήσουν κλειστά τα πολιτικά τους χαρτιά, αφού δεν μπορούν να επιβάλουν –ακόμη– αλλαγές στη διοίκηση, μέχρι τον Μάιο του 1980.
Μέχρι τότε, οποιαδήποτε κίνηση για την επαναφορά της Δημοκρατίας είχε απαγορευτεί από τη χούντα του Chun. Τον Μάρτιο του 1980, καθηγητές και φοιτητές που είχαν αποβληθεί από τα πανεπιστήμια με την κατηγορία της υποκίνησης ενεργειών για να την αποκατάσταση της δημοκρατίας, επιστρέφουν κι έτσι αρχίζουν να δημιουργούνται και πάλι φοιτητικές οργανώσεις, οι οποίες μπαίνουν μπροστά στις πορείες διαμαρτυρίας που διοργανώνονται σε όλη τη χώρα, ζητώντας τη λήξη του στρατιωτικού νόμου. Μια από τις μεγαλύτερες πορείες ήταν εκείνη της Σεούλ, στις 15 Μαΐου, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 100.000 φοιτητές, μαθητές και πολίτες. Η χώρα βρίσκεται σε αναβρασμό, ο κόσμος ζητάει μεταρρυθμίσεις, ανθρώπινα δικαιώματα, αύξηση του κατώτατου μισθού και ελευθερία του Τύπου (που, παρεμπιπτόντως, έκανε πολύ καλή δουλειά, τότε).
Βλέποντας την αντίσταση και τον αγώνα να θεριεύει, ο Chun επιβάλει ακόμα πιο σκληρά μέτρα. Στις 17 Μαΐου επεκτίνει την ισχύ του στρατιωτικού νόμου σε όλη τη χώρα, αφού βρισκόταν εκτός αυτού η επαρχία Jeju. Πανεπιστήμια κλείνουν, πολιτικές δραστηριότητες απαγορεύονται και ο Τύπος περιορίζεται ακόμα περισσότερο. Η παρουσία του στρατού είναι εμφανής σε πολλές περιοχές της χώρας. Την ίδια μέρα, η Διοίκηση Άμυνας εισβάλει στο εθνικό συμβούλιο των επικεφαλής των φοιτητικών ενώσεων από 55 πανεπιστήμια, οι οποίοι συνεδριάζουν για την οργάνωση μεγάλης πορείας, στις 15 Μαΐου. Συλλαμβάνονται 26 πολιτικοί, μεταξύ αυτών και ο γεννημένος στην επαρχία της νότιας Jeolla, Kim Dae Jung, με την κατηγορία της υποκίνησης διαμαρτυριών.
Τώρα, γιατί τέτοιο μένος με τη συγκεκριμένη επαρχία, την Jolla; Όπως συμβαίνει στις περισσότερες των περιπτώσεων –μη σας πω, σε όλες– οι λόγοι ήταν πολιτικοί και γεωγραφικοί. Η περιοχή ήταν η σιταποθήκη της χώρας, γι’ αυτό και αποτέλεσε στόχο αντιπαράθεσης εγχώριων, αλλά και εξωτερικών δυνάμεων. Από την άλλη, ο διδάκτορας Chun έδειξε ευνοϊκότερη μεταχείριση στην πατρίδα του, την επαρχία Gyeongsang στα νοτιοδυτικά της χώρας, σε αντίθεση με την Jolla. Αυτό έγινε και το κύριο αντιπολιτευτικό όπλο.
Η ποπ κουλτούρα, η Τέχνη και η εξέγερση της Gwangju
Δεν υπάρχει καλύτερη ταινία, που να έχει καταπιαστεί με το θέμα της εξέγερσης της Gwangju από το A Taxi Driver (2017). Πρωταγωνιστεί ο Song Kang Ho (Parasite, Memories of Murder, The host), στον ρόλο του χήρου ταξιτζή στη Σεούλ, ο οποίος επειδή έχει ανάγκη από χρήματα, καθώς αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης με την κορούλα του, αναλαμβάνει –με κομπίνα– να μεταφέρει έναν Γερμανό δημοσιογράφο στην Gwangju, μόλις γίνεται γνωστό το τι συμβαίνει στην πόλη. Αν και στην αρχή είναι ανάμεσα σ’ εκείνους που γκρινιάζουν για την “άτακτη νεολαία, που δεν έχει δουλέψει σε άλλη χώρα για να ξέρει τι σημαίνει δυσκολία”, βλέποντας με τα μάτια του τις θηριωδίες της Gwangju γίνεται ένας από τους οδηγούς που παίρνουν μέρος στον αγώνα. Αν καταφέρετε να ολοκληρώσετε την ταινία, χωρίς να βγάλετε την ψυχή σας στο κλάμα, εμένα, γράψτε μου.
Η ταινία βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, με τον Γερμανό ρεπόρτερ του ARD, Jürgen Hinzpeter και τον Κορεάτη οδηγό ταξί Kim Sa Bok να έχουν παίξει, όντως, τον δικό τους ρόλο στον αγώνα (αν και η ζωή του Kim στην εκτός Gwangju ζωή ήταν προϊόν φαντασίας). Ο Γερμανός που βραβεύτηκε για το υλικό που μαγνητοσκόπησε στη δοκιμαζόμενη πόλη, δείχνοντας στον κόσμο το τι πραγματικά συνέβαινε, δεν κατάφερε να συναντηθεί ξανά με τον συνεργάτη του.
Η ταινία ήταν η επίσημη συμμετοχή της Νότιας Κορέας στην κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας των 90ων βραβείων Όσκαρ.
Εξαιρετική και η ταινία 1987: When the day comes (2017), η οποία, ωστόσο, επικεντρώνεται στις αναταραχές της Σεούλ. Ένας φοιτητής πεθαίνει κατά τη διάρκεια βασανιστηρίων, οι χουντικοί προσπαθούν να το καλύψουν, ένας δημοσιογράφος, όμως, καταφέρνει να ανακαλύψει την αλήθεια και να την αποκαλύψει, με αποτέλεσμα ο λαός, πολίτες και φοιτητές μαζί, να βγουν στους δρόμους κατά χιλιάδες και να θέσουν στην τελική ευθεία τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Ο Jang Joon Hwan δίνει άψογα το κλίμα της εποχής, ενώ στους τίτλους τέλους προβάλλεται και αυθεντικό υλικό.
Αυτή την περίοδο, προβάλλεται στην κορεατική τηλεόραση η σειρά Youth of May, που ξεδιπλώνει σε πρώτο πλάνο το ειδύλλιο ενός φοιτητή ιατρικής, ο οποίος έχει ως όνειρο να γίνει τραγουδιστής, αλλά σε αυτό αντιδρά ο πατέρας του, ο οποίος είναι ένα από τα βασικά στελέχη της κυβέρνησης και μιας νοσοκόμας, που θέλει να φύγει από την Gwangju και να συνεχίσει τις σπουδές της στη Γερμανία. Στο φόντο, το φοιτητικό κίνημα και η αναταραχή που σιγοβράζει. Μέχρι την ώρα που σας γράφω αυτό το άρθρο, έχουν προβληθεί μόνο τέσσερα επεισόδια, οπότε, δεν έχω ολοκληρωμένη εικόνα. Ωστόσο, είναι πολλά υποσχόμενο, με ένα συγκλονιστικό πρωταγωνιστικό δίδυμο, τον Lee Do Hyun και Go Min Si, που συναντιούνται μετά τη συνεργασία τους στο Sweet Home (Netflix), όπου υποδύονταν τα... αδέρφια.
Για τους λάτρεις της λογοτεχνίας, έχω να προτείνω τη συλλογή διηγημάτων της Ch’oe Yun με τίτλο There a petal silently fall, με το ομότιτλο διήγημα να είναι η σπαρακτική αφήγηση ενός κοριτσιού που έζησε τη σφαγή της Gwangju. Το συγκεκριμένο διήγημα έγινε ταινία με τίτλο A petal (1996).
Όσο κι αν σας εκπλήσσει, οι BTS είναι από τις kpop bands που έχουν δώσει –σχεδόν– δυο τραγούδια με θέμα την εξέγερση της Gwangju. Ο Min Yoon Gi, γνωστός ως Suga και Agust D, δεν είναι απλώς ένα μέλος των Bangtan Sonyeondan, αλλά ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης. Πολύ πριν από το ντεμπούτο του με το συγκρότημα και ως μέλος των D-Town (όπου D η Daegu, η πόλη καταγωγής του) έγραψε το τραγούδι 518-062.
Οι BTS, ωστόσο, έχουν ερμηνεύσει το κομμάτι Ma city, στο οποίο, το κάθε μέλος τραγουδάει για την πόλη του. Ο J-Hope (aka Jung Ho Seok) τραγουδάει για την πόλη του, την Gwangju.
Πηγές και φωτογραφίες:
Συντάκτρια άρθρου: Ελισσάβετ Κυρίτση, Korea Supporter για την Korean Embassy in Greece (주그리스 대한민국대사관).
Η Πρεσβεία της Κορέας δεν είναι υπεύθυνη για την εγκυρότητα του περιεχομένου και οι απόψεις και συστάσεις που διατυπώνονται αντιπροσωπεύουν τα εμπλεκόμενα άτομα (συντάκτης του κάθε άρθρου) και δεν αποτελούν άποψη ή σύσταση της Πρεσβείας της Κορέας.
Υπέροχο αρθρο!! Σας ευχαριστούμε για την ενημέρωση που μας κάνατε για αυτές τις άγνωστες πτυχές της ιστορίας της Κορέας θα το κοινοποιήσω στις ομάδες των Kdramas.